Tworzenie banków i ich formy

Banki mogą być tworzone jako banki państwowe, banki spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych.

• Bank państwowy - może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez KNF. Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego określa m.in. nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe. Organami banku państwowego są rada nadzorcza i zarząd. Statut bankowi państwowemu nadaje, w drodze rozporządzenia, Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów, po zasięgnięciu opinii KNF.
  

• Bank w formie spółki akcyjnej - założycielami banku w formie spółki akcyjnej mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z tym, że założycieli nie może być mniej niż 3 (za wyjątkiem banku, którego założycielem jest m.in. Skarb Państwa czy bank krajowy). Do utworzenia i działalności banku w formie spółki akcyjnej, stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych, o ile przepisy Prawa bankowego nie stanowią inaczej.
  

• Bank spółdzielczy - bankiem spółdzielczym jest bank będący spółdzielnią, do którego w zakresie nieuregulowanym w ustawie o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz w Prawie bankowym, zastosowanie mają przepisy Prawa spółdzielczego. Statut banku spółdzielczego, pod rygorem nieważności, powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Założycielami mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni, tj. minimum 10 osób.
  

Postępowanie przy tworzeniu banków - utworzenie banku może nastąpić, jeżeli:

1. zostało zapewnione wyposażenie banku w: fundusze własne i pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, zabezpieczające przechowywane w banku wartości,
   
2. założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu,, dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, przy czym co najmniej dwie osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem oraz udowodnioną znajomość języka polskiego,
   
3. plan działalności banku na okres co najmniej trzyletni wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.
   

Bank w formie spółki akcyjnej i bank spółdzielczy mogą być utworzone po uzyskaniu zezwolenia KNF, która w terminie nieprzekraczającym 3 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach 6 miesięcy) od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia - wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na utworzenie banku. Bank może rozpocząć działalność po uzyskaniu od Komisji Nadzoru Bankowego zezwolenia na rozpoczęcie działalności. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia na rozpoczęcie przez bank działalności występuje zarząd banku. Zezwolenie
wydaje się po stwierdzeniu, że bank:

1. jest należycie przygotowany organizacyjnie do rozpoczęcia działalności,
   
2. zgromadził w całości kapitał założycielski,
   
3. dysponuje odpowiednimi warunkami do przechowywania środków pieniężnych,
   
4. spełnia inne warunki określone w decyzji o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.
   

Zezwolenia na utworzenie i rozpoczęcie działalności przez bank tracą moc, jeżeli w terminie 1 roku od wydania zezwolenia na utworzenie banku nie rozpoczął on działalności.

Wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 5.000.000 euro przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku. W przypadku banków spółdzielczych, których założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia, na podstawie ustawy o funkcjonowaniu kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 1.000.000 euro przeliczonej jak wyżej.

Linki sponsorowane

DORADCA PODATKOWY Biuro Rachunkowe Obsługa księgowa firm tel. (0-61) 86-888-05 www.ksiegowa-poznan.pl

Rozliczenia pieniężne prowadzone za pośrednictwem banków

Rozliczenia pieniężne mogą być przeprowadzane za pośrednictwem banków, jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia (dłużnik lub wierzyciel) posiada rachunek bankowy. Rozliczenia pieniężne przeprowadza się gotówkowo lub bezgotówkowo za pomocą papierowych lub elektronicznych nośników informacji.

• Rozliczenia gotówkowe - formy enumeratywnie wymienione:
  
  • czek gotówkowy – stanowi dyspozycję wystawcy czeku (przekazującego) udzieloną trasatowi (przekazanemu – bankierowi, tj. bankowi wystawcy, który ma zapłacić) obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku lub osobie wskazanej na czeku; czek gotówkowy może być przedstawiony do zapłaty bezpośrednio u trasata albo w innym banku, przy czym zapłata czeku gotówkowego przedstawionego do zapłaty w innym banku następuje po uzyskaniu przez ten bank od trasata środków wystarczających do zapłaty czeku;
    
  • wpłata gotówki na rachunek wierzyciela- to operacja kasowa - przyjmowanie i wypłata znaków pieniężnych oraz przeliczenie ich. Wpłaty gotówkowe mogą być dokonywane poprzez kasę lub trezor nocny.
    
• Rozliczenia bezgotówkowe - wyliczenie nie ma charakteru zamkniętego i możliwe są jeszcze inne formy rozliczeń bezgotówkowych (jak rozliczenia okresowe saldami oraz rozliczenia planowe)
  
  • polecenie przelewu - stanowi udzieloną bankowi, dyspozycję dłużnika obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Bank wykonuje dyspozycje dłużnika w sposób przewidziany w umowie rachunku bankowego.
    
  • polecenie zapłaty - stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela, obciążenia określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela; dyspozycja wierzyciela oznacza równocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika obciążenia rachunku dłużnika i cofnięcie uznania rachunku wierzyciela w przypadku dokonanego przez dłużnika odwołania polecenia zapłaty;
    

    przeprowadzenie rozliczeń poleceniem zapłaty jest dopuszczalne pod warunkiem:
    

1. posiadania przez wierzyciela i dłużnika rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia zapłaty,
   
2. udzielenia przez dłużnika wierzycielowi zgody do obciążania rachunku dłużnika w drodze polecenia zapłaty w umownych terminach zapłaty z tytułu określonych zobowiązań,
   
3. zawarcia pomiędzy wierzycielem a bankiem prowadzącym jego rachunek umowy w sprawie stosowania polecenia zapłaty przez wierzyciela,
   
4. maksymalna kwota pojedynczego polecenia zapłaty nie przekracza równowartości,
   

• 1.000 euro - w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej,
  
• 50 000 euro - w przypadku pozostałych dłużników.
  

• czek rozrachunkowy - stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku; na wniosek wystawcy czeku bank może potwierdzić czek rozrachunkowy, rezerwując jednocześnie na rachunku wystawcy odpowiedni fundusz na pokrycie czeku; czek rozrachunkowy może być przedstawiony do rozrachunku ze skutkami zapłaty bezpośrednio u trasata lub w banku, w którym posiadacz czeku ma rachunek; uznanie rachunku posiadacza czeku sumą czekową następuje po uzyskaniu przez bank posiadacza czeku od trasata środków wystarczających do zapłaty czeku;
  
• karty płatnicze - na warunkach określonych w umowach strony mogą stosować w rozliczeniach bezgotówkowych także karty płatnicze; identyfikują one wydawcę i uprawnionego posiadacza, uprawniają do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty (ustawa z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych).
  

Linki sponsorowane

DORADCA PODATKOWY Biuro Rachunkowe Obsługa księgowa firm tel. (0-61) 86-888-05 www.ksiegowa-poznan.pl

Rodzaje czynności bankowych

Katalog czynności bankowych określony w art. 5 zawiera czynności bankowe sensu stricto, które ze względu na swój charakter mogą być wykonywane wyłącznie przez banki, oraz czynności bankowe sensu largo (mogą być wykonywane również przez inne podmioty, ale czynnościami bankowymi są tylko wtedy gdy są wykonywane przez banki). Poza wykonywaniem czynności bankowych zakres działalności banku może obejmować również inne czynności przewidziane w art. 6 Prawa bankowego.

1. Czynnościami bankowymi sensu stricto (art. 5 ust. 1 ustawy Prawa bankowego) są:
   

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu i prowadzenie rachunków tych wkładów,
  
• prowadzenie innych rachunków bankowych,
  
• udzielanie kredytów,
  
• udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
  
• emitowanie bankowych papierów wartościowych,
  
• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
  
• wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
  
• wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banków w odrębnych ustawach.
  

1. Czynnościami bankowymi sensu largo (art. 5 ust. 2 Prawa bankowego) są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:
   
   1. udzielanie pożyczek pieniężnych,
      
   2. operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,
      
   3. wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
      
   4. terminowe operacje finansowe,
      
   5. nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
      
   6. przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
      
   7. prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
      
   8. udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
      
   9. wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
      
   10. pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.
       
2. Poza wykonywaniem czynności bankowych, o których mowa powyżej, banki mogą (art. 6 ust. 1 Prawa bankowego):
   
   1. obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
      
   2. zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych,
      
   3. dokonywać obrotu papierami wartościowymi,
      
   4. dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,
      
   5. nabywać i zbywać nieruchomości,
      
   6. świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych,
      
   7. świadczyć usługi certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami,
      
   8. świadczyć inne usługi finansowe,
      
   9. wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.
      

Linki sponsorowane

DORADCA PODATKOWY Biuro Rachunkowe Obsługa księgowa firm tel. (0-61) 86-888-05 www.ksiegowa-poznan.pl

Definicje banku, banku krajowego i zagranicznego

Bank jest

• osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw,
  
• działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
  

Wyraz "bank" może być używany w nazwie oraz dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie banku ww. rozumieniu, z wyjątkiem jednostek organizacyjnych, z których działalności jednoznacznie wynika, ze nie wykonują one czynności bankowych (np. bank szpiku, krwi, żywności).

Działalności banku nie można łączyć się z inną działalnością gospodarczą.

Przy powoływaniu banków do życia znajdą zastosowanie nie tylko przepisy Prawa bankowego, ale także inne przepisy, np. Kodeks spółek handlowych (w odniesieniu do banku w formie spółki akcyjnej), ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (dalej "ustawa o funkcjonowaniu") oraz Prawo spółdzielcze (w odniesieniu do banku spółdzielczego). Tym niemniej banki – spółki akcyjne i banki spółdzielcze – należy traktować przede wszystkim jako banki, a przepisy Prawa bankowego (w odniesieniu do banków spółdzielczych – na równi z ustawą o funkcjonowaniu) mają pierwszeństwo przed przepisami ustaw dotyczących spółek lub spółdzielni.

Bank nie może istnieć bez zezwolenia uprawniającego do dokonywania czynności bankowych. Elementem konstytutywnym banku, oprócz zwykłych dokumentów założycielskich i wpisu do rejestru, jest także akt administracyjny. Stanowi to dopuszczalny, ustawowy wyjątek od konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej. Obecnie wymagane są dwa zezwolenia wydawane przez Komisję Nadzoru FINANSOWEGO, dalej "KNF". Decyzje KNF (KNF) mają moc ostatecznych decyzji administracyjnych.

Bank krajowy - bank mający siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

Bank zagraniczny - bank mający siedzibę za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej.

Instytucja kredytowa - podmiot mający swoją siedzibę za granicą RP na terytorium jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego.

Instytucja kredytowa może prowadzić działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach działalności transgranicznej.

Działalność transgraniczna - wykonywanie przez instytucję kredytową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przez bank krajowy na terytorium państwa goszczącego wszystkich lub niektórych czynności w zakresie wynikającym z udzielonego zezwolenia, bez uczestnictwa oddziału tej instytucji lub banku.

Banki zagraniczne i instytucje kredytowe mogą otwierać w Polsce swoje oddziały lub przedstawicielstwa na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego wydanego, po uzgodnieniu z Ministrem Finansów, na wniosek zainteresowanego banku lub instytucji kredytowej.

Oddział banku zagranicznego/instytucji kredytowej - jednostka organizacyjna banku zagranicznego/instytucji kredytowej wykonująca w jego/jej imieniu i na jego/jej rzecz wszystkie lub niektóre czynności wynikające z zezwolenia udzielonego temu/tej bankowi/instytucji, przy czym wszystkie jednostki organizacyjne danego/danej banku/instytucji odpowiadające powyższym cechom, utworzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uważa się za jeden oddział.

Zakres działania przedstawicielstwa banku zagranicznego i instytucji kredytowej może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji banku zagranicznego lub instytucji kredytowej w zakresie ustalonym w zezwoleniu.

Linki sponsorowane

DORADCA PODATKOWY Biuro Rachunkowe Obsługa księgowa firm tel. (0-61) 86-888-05 www.ksiegowa-poznan.pl